زنان و شش دوره نمایندگى مجلس شوراى اسلامى
ارشدی مریم (قسمت دوم) نگاهى مقایسهاى به نمایندگان شش دوره
یافتههاى تحقیقى در مورد ادوار ششگانه مجلس شوراى اسلامى نشان مىدهد مشارکت سیاسى زنان در شش دوره، از جهات گوناگون با فراز و فرودهایى روبهرو بوده است. توزیع نسبى زنان داوطلب در دورههاى مختلف، سیر صعودى تعداد کاندیداها را نشان مىدهد و این بدان معنى است که زنان ایرانى به دلیل افزایش خودباورى و ارتقاى سطح دانشآموختگى و تخصص، نیز علاقهمندى به مشارکت در زمینههاى مختلف تصمیمگیرى به ویژه در سطوح قانونگذارى، آگاهانه به عرصه سیاست قدم گذارده و سبب افزایش آمار داوطلبان زن براى حضور در مجلس شده است.
صاحبنظران این روند رو به رشد را، نمادى از توسعهیافتگى بخصوص در زمینه شاخصهاى توسعه انسانى در کشورها تلقى مىکنند.
اما فاصله تعداد داوطلبان با منتخبان جاى تأمل دارد. بىشک عدم حمایت احزاب، گروهها و ائتلافهاى انتخاباتى از زنان داوطلب در این امر بىتأثیر نبوده است؛ چنان که اکثر قریب به اتفاق مردان راهیافته به دورههاى مختلف مجلس از همین طریق و به صورت مشخص از یک فهرست وارد مجلس شوراى اسلامى شدند.
متأسفانه طى شش دوره انتخابات هرگز تعداد نامزدهاى زن به طور مثال در فهرستهاى 30 نفره از شش تن تجاوز نکرده و اغلب در حد چهار نفر بوده است.
برخى تحلیلگران معتقدند این تعداد نیز نه براساس اعتقاد احزاب و گروهها بلکه با توجه به افکار عمومى و ضرورت رعایت نظر و خواسته خیل عظیم زنان رأىدهنده و کسب آراى آنها بوده است.
توزیع نسبى زنان داوطلب و برگزیده انتخابات مجلس شوراى اسلامى
| داوطلبان | برگزیدگان | |||
| دوره | نفر | درصد | نفر | درصد |
| اوّل | 90 | 02/3 | 4 | 66/1 |
| دوم | 32 | 98/1 | 4 | 66/1 |
| سوم | 47 | 99/1 | 4 | 6/1 |
| چهارم | 86 | 3 | 9 | 6/3 |
| پنجم | 351 | 43/6 | 14 | 6/5 |
| ششم | 504 | 3/7 | 13 | 4/4 |
بر اساس اطلاعات و آمار ارائه شده از سوى ستاد انتخابات کشور در شش دوره قانونگذارى مجلس، زنان حضورى فعال در امر انتخابات داشتهاند اما میزان حضور آنان در جایگاه تصمیمگیرى و به عنوان نماینده مجلس ضعیف بوده است.
در دوره ششم مجلس شوراى اسلامى درصد نمایندگان زن نسبت به کل نمایندگان در مقایسه با دوره پنجم کاهش یافت. روند نزولى شمار زنان در مجلس ششم (4/4 درصد) جاى تأمل دارد.
در مورد سن نمایندگان زن، قریب به اتفاق آنها در دورههاى مختلف مجلس شوراى اسلامى، در میانسالى براى نمایندگى مجلس انتخاب شدهاند. در طول ادوار ششگانه مجلس پایینترین سنى که یک نماینده زن به نمایندگى مجلس انتخاب شده، 28 سالگى و بالاترین، 59 سالگى است. بررسى میانگین سن نمایندگان زن طى شش دوره انتخاباتى مجلس، نشان مىدهد که در یک جمعبندى کلى، دامنه تغییر میانگینها از رقم 10 سال تجاوز نمىکند.
فراوانى، میانگین سنى نمایندگان زن مجلس شوراى اسلامى، طى هفت دوره انتخاباتى
| دوره مجلس | تعداد نمایندگان زن | میانگین سنىزنان در هنگام انتخاب شدن |
| دوره اوّل | 4 | 5/38 |
| دوره دوم | 4 | 5/43 |
| دوره سوم | 4 | 7/48 |
| دوره چهارم | 9 | 6/41 |
| دوره پنجم | 14 | 5/40 |
| دوره ششم | 13 | 8/41 |
مأخذ: ستاد انتخابات کشور
بررسى وضعیت سطوح تحصیلات نمایندگان زن، حکایت از افزایش قابل توجه میزان تحصیلات آنان در دورههاى آخر نسبت به دورههاى نخست دارد. همچنین سوابق شغلى و تنوع آن به ویژه فعالیتهاى اجرایى - باگذشت سالها از پیروزى انقلاب و دورههاى اوّل که اغلب راهیافتگان زن سوابق آموزشى داشتند - نشان از ورود زنانى دارد که در عرصههاى مختلف کارآزمودهتر و صاحبنظرتر بودهاند.
در طى شش دوره مجلس شوراى اسلامى، کمترین سطح تحصیلات نمایندگان زن در حد ششم ابتدایى و بالاترین میزان تحصیلات دکتراى فوق تخصصى عنوان گردیده است.
روند رو به رشد سطح سواد عمومى و تحصیلات زنان نماینده در شش دوره مجلس نشاندهنده مشارکت سیاسى آگاهانه زنان ایران است. همین امر در طى دهههاى اخیر، بر افزایش علاقهمندى آنها در ورود به عرصه مشارکت سیاسى تأثیر بسیار داشته است. همچنین افزایش میزان باسوادى و رشد دانشآموختگى زنان، حکایت از ارتقاى پایگاه اقتصادى و اجتماعى زنان دارد؛ نیز تغییرى مثبت و به لحاظ آمارى معنىدار، با عامل تعداد فعالان سیاسى را داراست.
عضویت فعال زنان نماینده، در کمیسیونهاى مختلف در طى شش دوره مجلس، تصویب قوانینى گوناگون با رویکرد جنسیتى در مجلس، تأثیر کلام و قلم نمایندگان زن در کاهش نابرابرىهاى جنسیتى در قوانین و دقت عملى نمایندگان زن در ایجاد هماهنگى و تعامل بین نمایندگان مجلس، به ویژه در دو دهه اخیر، جمهورى اسلامى ایران را در دستیابى به رشد شاخصهاى توسعه انسانى موفق گردانده است.
بنابراین زنان آگاه، اندیشمند و پرتلاش کشور چه آنها که متعهدانه از عهده مدیریتهاى کلان برآمدهاند و چه کسانى که به دلایل مختلف در صحنه سیاستگذارى، تصمیمگیرى و برنامهریزى حضور نداشتهاند، باید با افزایش اعتماد به نفس و خودباورى، از موقعیتهاى پیشرو و وضع فراهم آمده، بیش از پیش بهره برده، چالشهاى فراروى رشد و ترقى را بررسى و تحلیل کنند و نسبت به حل آنها اقدام نمایند.
منابع و مآخذ: -
1- مقاله دکتر شیرین احمدنیا با عنوان «بررسى ارتباط ویژگىهاى اقتصادى - اجتماعى زنان با فعالیت سیاسى ایشان»، نشریه ندا، شماره 385 - دىماه 1382.
2- مقاله گ. ملکى با عنوان «زنان در مجلس، از ابتدا تا کنون»، نشریه پیامزن.
3- کتاب «اسامى نمایندگان ششمین دوره مجلس شوراى اسلامى»(سال سوم)، چاپ 1380، مجلس شوراى اسلامى.
4- معرفى نمایندگان مجلس شوراى اسلامى از آغاز انقلاب شکوهمند اسلامى ایران تا پایان دوره پنجم قانونگذارى، چاپ 78، مجلس شوراى اسلامى.
5- گزارش اجتماعى وضعیت زنان بر اساس آخرین آمار و اطلاعات موجود، معاونت طرح و برنامه مرکز امور مشارکت زنان.
6- زندگینامه نمایندگان زن در مجلس سنا و شورا (دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامى)، مرکز امور مشارکت زنان، زمستان 80.
7- ادوار مجلس و حقوق زنان ایرانى، دکتر الهه کولایى، روزنامه شرق، 21 مهر، 1383.
.: Weblog Themes By Pichak :.